Định nghĩa Post-Metal
Mặc dù bắt nguồn từ metal, post-metal thường vượt qua những giới hạn truyền thống của thể loại này, ưu tiên những bản nhạc có cấu trúc mở rộng, kết cấu âm thanh giàu bầu không khí và tập trung vào cảm xúc, sự thay đổi động lực hơn là dựa vào những đoạn riff lặp lại đặc trưng.
Xuất hiện vào cuối những năm 1990 và đầu những năm 2000, post-metal được hình thành bởi những ban nhạc muốn thoát khỏi sự hung hãn và tốc độ của metal truyền thống, kết hợp các yếu tố nhạc ambient, phong cách sáng tác tiến bộ và cách sắp xếp nhiều lớp âm thanh tinh tế. Kết quả là một thứ gì đó nặng hơn post-rock nhưng điện ảnh và rộng mở hơn metal thông thường.
Để hiểu post-metal hình thành như thế nào, ta cần nhìn vào những ban nhạc tiên phong và các ảnh hưởng chính đã định hình âm thanh của thể loại này.
Nền tảng của Post-Metal
Trước khi thuật ngữ “post-metal” được định hình, vào những năm 1980 và đầu những năm 1990, nhiều ban nhạc đã thử nghiệm âm thanh sau này được xem là nền tảng của thể loại này. Sự kết hợp giữa sludge metal, doom và industrial đã mở đường cho sự ra đời của post-metal.
Neurosis
Một trong những ban nhạc có ảnh hưởng quan trọng nhất đến post-metal, Neurosis được thành lập tại Oakland, California vào năm 1985. Ban đầu là một nhóm hardcore punk, họ nhanh chóng phát triển thành một thứ gì đó đen tối, nặng nề và giàu tính thử nghiệm hơn. Đến đầu những năm 1990, họ bắt đầu đưa vào nhạc của mình các cấu trúc tăng dần, nhịp trống mang âm hưởng bộ lạc, không khí u ám và những đoạn nhạc ambient xen kẽ – những yếu tố sau này trở thành đặc trưng của post-metal.
Album “Through Silver in Blood” (1996) là một cột mốc, kết hợp sự nặng nề đè nén với không gian âm thanh đáng sợ và lớp âm thanh đậm chất điện ảnh. Album này, cùng với “Times of Grace” (1999), đã củng cố vị thế của Neurosis như những người tiên phong của atmospheric sludge metal, tiền thân trực tiếp của post-metal.
Ảnh hưởng của Neurosis với thể loại này là không thể phủ nhận. Nhiều ban nhạc post-metal sau này lấy cảm hứng từ họ, đặc biệt là cách họ xây dựng Dynamic tăng dần trong âm nhạc, các lớp âm thanh chồng chất và cường độ rất mạnh liệt.
Godflesh
Ở phía bên kia Đại Tây Dương, Godflesh là một ảnh hưởng quan trọng khác của post-metal. Thành lập năm 1988 bởi Justin Broadrick và G.C. Green, ban nhạc lấy cảm hứng từ nhạc công nghiệp, doom metal và noise rock.
Album đầu tay “Streetcleaner” (1989) kết hợp sự nặng nề của metal với nhịp điệu “cơ học” lặp lại và không gian chủ đạo u ám và “phản địa đàn”. Dù Godflesh thiên về nhịp điệu cứng nhắc hơn so với các ban nhạc post-metal sau này, việc họ chú trọng vào bầu không khí, sự lặp lại và khối lượng layer đồ sộ đã đóng vai trò quan trọng trong sự hình thành thể loại.
Ảnh hưởng của Godflesh có thể được nghe rõ trong các ban nhạc như ISIS, Pelican và Cult of Luna, những nhóm đã mở rộng sức nặng cơ học này thành các bản nhạc hữu cơ, phát triển theo từng lớp.
Sự ra đời thực sự của Post-Metal: Cuối những năm 1990 và đầu 2000
Dù Neurosis và Godflesh đặt nền móng, post-metal chỉ thực sự hình thành rõ rệt vào cuối những năm 1990 và đầu 2000. Các ban nhạc ở Mỹ và châu Âu bắt đầu áp dụng cấu trúc bài hát dài, nhiều lớp âm thanh và cảm xúc dữ dội, phá bỏ các khuôn mẫu quen thuộc của metal truyền thống.
ISIS
Nếu có một ban nhạc được coi là đã định hình post-metal, thì đó chính là ISIS. Thành lập năm 1997 tại Boston, họ lấy nền tảng sludge atmospheric của Neurosis và mở rộng nó thành một thứ gì đó giàu tính điện ảnh, giàu cảm xúc và đa dạng hơn.
Album đầu tay “Celestial” (2000) chịu ảnh hưởng mạnh từ Neurosis và Godflesh, nhưng với “Oceanic” (2002), họ đã thực sự tạo dấu ấn riêng. Thay vì liên tục giữ sự nặng nề, họ thêm vào những đoạn lặng, những khoảng ambient và xây dựng dần dần trước khi bùng nổ mạnh mẽ ở cao trào.
“Panopticon” (2004) tiếp tục hoàn thiện công thức này, trở thành một trong những album có ảnh hưởng nhất của thể loại. Cấu trúc lặp lại, mê hoặc, xen kẽ giữa giọng hát sạch và gào thét, cùng bố cục âm thanh rộng mở đã trở thành khuôn mẫu cho nhiều ban nhạc sau này.
ISIS tan rã năm 2010 nhưng ảnh hưởng của họ vẫn còn nguyên vẹn. Nhiều thành viên tiếp tục hoạt động trong các ban nhạc như Sumac, Palms, Old Man Gloom. Đáng chú ý, Aaron Turner – một trong những người sáng lập – cũng là lực lượng chủ chốt đằng sau Hydra Head Records, hãng đĩa lớn của post-metal thời kỳ đó.
Pelican
Một trong những người tiên phong khác của post-metal là Pelican, nhưng họ chọn hướng đi riêng. Thành lập tại Chicago năm 2001, Pelican là một trong những ban nhạc đầu tiên loại bỏ hoàn toàn phần vocal, tập trung vào kết cấu, bầu không khí và sự thay đổi động lực.
EP đầu tay (2003) và album “Australasia” (2003) là những cột mốc quan trọng, kết hợp cảm hứng từ post-rock với sức nặng của metal. Khác với ISIS hay Neurosis, Pelican nghiêng về hướng giai điệu và tươi sáng hơn, chịu ảnh hưởng từ các tên tuổi post-rock lớn như Mogwai và Explosions in the Sky.
Âm nhạc của họ dần tiến hóa, thêm các yếu tố progressive và dịch chuyển giữa nặng nề và bay bổng. Pelican góp phần định hình post-metal không lời như một nhánh quan trọng của thể loại.
Cult of Luna
Trong khi phần lớn post-metal xuất phát từ Mỹ, Cult of Luna từ Thụy Điển là một trong những ban nhạc châu Âu đầu tiên phát triển phong cách này. Thành lập năm 1998, họ lấy cảm hứng từ Neurosis và sludge metal, nhưng thêm vào ảnh hưởng của post-rock và progressive metal châu Âu.
Album cùng tên ra mắt năm 2001 đã giúp họ gây chú ý, nhưng “The Beyond” (2003) và “Salvation” (2004) mới là những tác phẩm đưa họ lên hàng đầu. Âm nhạc của Cult of Luna mang tính điện ảnh, với nhiều lớp guitar, cấu trúc phức tạp và kết cấu không gian độc đáo.
Họ vẫn là một trong những trụ cột quan trọng của post-metal, liên tục phát triển và mở rộng phong cách.
Sự mở rộng của thể loại
Đến giữa và cuối những năm 2000, post-metal đã trở thành một thể loại riêng biệt, với nhiều ban nhạc mở rộng tiềm năng của nó:
- Russian Circles: Một ban nhạc post-metal không lời quan trọng khác, kết hợp các yếu tố progressive và lối chơi guitar phức tạp.
- The Ocean: Pha trộn progressive metal, sludge và post-metal, nổi tiếng với các album mang tính khái niệm và phối khí dàn nhạc.
- Rosetta: Hòa quyện post-metal với space rock và ambient, thường được so sánh như một phiên bản nặng hơn của Godspeed You! Black Emperor.
- Year of No Light: Mang đến sắc thái nặng nề hơn, gần với doom, thêm vào các yếu tố drone và shoegaze.
Sự tiến hóa không ngừng của Post-Metal
Post-metal tiếp tục tiến hóa, hấp thụ ảnh hưởng từ black metal, shoegaze, ambient và progressive rock. Dù thường được định nghĩa bởi tính điện ảnh và không gian âm thanh rộng lớn, thể loại này vẫn mở cửa cho sự đổi mới liên tục.
Dù là cường độ nghiền nát của Neurosis và Cult of Luna, cảnh quan mê hoặc của ISIS và Russian Circles, hay sự phức tạp tiến bộ của The Ocean, post-metal vẫn là một trong những thể loại giàu tính sáng tạo và tiên phong nhất trong nhạc nặng.
Với làn sóng ban nhạc mới liên tục mở rộng biên giới, post-metal không hề dậm chân tại chỗ – nó vẫn đang phát triển, định hình lại chính mình và quan trọng hơn cả, tiếp tục thách thức định nghĩa về metal.
